1 بررسی بتا و ارزیابی عملکرد 5 صنعت مختلف بازار سرمایه مهشید شاملو کارشناس واحد تحلیل مفهوم ضریب بتا ضریب بتا در دانش مالی شاخصی است از ریسک سیستماتیک یک دارایی مالی یا مجموعهای از داراییهاا نسا ت باه ریساک بازار. ریسک سیستماتیک ریسکی است که در اثر عوامل کلی بازار به وجود می آید که به طور هم زمان بار ییمات کال اورا بهادار موجود در بازار مالی تاثیر دارد. عواملی که موجب ایجاد این نوع ریسک می شوند شامل تحاوت ایتصاادی سیاسای و اجتماعی مانند تغییر نرخ ارز چرخه تجاری سیاست پولی و مالی دولت است. ریسک سیستماتیک یا غیر یابل اجتناب خاا یک یا چند شرکت ن وده بلکه به کل بازار مربوط می شود. فرمول محاسبه بتا: به ع ار دیگر بتا وسیلهای برای ارزیابی عملکرد یک سهم خا طوریکه: یا گروهی از سهام در جریان حرکت کلی بازار مای باشاد باه اگر بتا سهم برابر با یک باشد افزایش یا کاهش ییمت سهم درست مطابق با حرکت بازار است. اگر بتا سهم بزرگتر از یک باشد افزایش یا کاهش ییمت سهم بیشتر از افزایش یا کاهش بازار است و به اصطالح این سهم را سهم تهاجمی می نامند. مانند سهام صنعت خودرو. اگر بتا سهم کوچکتر از یک و بزرگتر از صفر باشد افزایش یا کاهش ییمت سهم کوچکتر از روند کلی بازار است. به اصطالح این سهم را سهم تدافعی می نامند. مانند سهم های صنعت غذایی اگر بتای سهم مساوی صفر باشد حرکت ییمت سهم هیچ هم ستگی با حرکت بازار ندارد. اگر بتای سهم کوچکتر از صفر باشد حرکت ییمت سهم خالف جهت روند کلی بازار است. مانند صنعت یندوشکر.به این ترتیب سهم هایی که بتا بزرگتر دارند ریسک بیشتر و بالط ع پتانسیل باتتر برای بازدهی خواهند داشت.
2 تعاریف: بازدهی محقق شده :)( این ستون نشان دهنده متوسط بازدهی ساتنه محقق شده شرکتها در دوره 5 ساله برای جدول 1 و یکساله در جدول 2 می باشد. بیشترین بازدهی 5 ساله متعلق به شگل و کمترین بازدهی مربوط به وپترو می باشد. همچنین برای بازه زمانی یکساله بیشترین بازدهی متعلق به زاگرس و کمترین آن مربوط به پترول می باشد. بازده بدون ریسک )( : متوسط نرخ سود بدون ریسک ساتنه ( برای بازه زمانی 5 ساله و یکساله( در نظر گرفته شده است. بازدهی شاخص بازار :)rm( نشان دهنده متوسط بازدهی ساتنه محقق شده شاخص کل برای دوره 5 ساله در جدول 1 و یکساله در جدول 2 می باشد. بررسی ارزیابی عملکرد شرکت ها به کمک معیارهای شارپ ترینر و جنسن: هرچند که برای تمامی سرمایه گذاران بازده مهمترین عامل برای تصمیما سرمایه گذاریشان است و سرمایه گذاران به بازده باتتر توجه و تمایل بیشتری نشان می دهند اما بدون توجه به ریسک نمی توان به تجزیه و تحلیل عملکرد پورتفوی سرمایه گذاری پرداخت. با توجه به اینکه تمامی سرمایه گذاران در جستجوی کاهش عدم یطعیت بازده می باشند و یا بع ارتی ریسک گریز هستند بنابراین به منظور ارزیابی عملکرد پورتفو باید مشخص نمود که آیا بازده با توجه به ریسک موجود به اندازه کافی بزرگ است یاخیر. به طور کلی مرحله پایانی فرایند مدیریت سرمایه گذاری مرحله ارزیابی عملکرد پورتفو می باشد. همچنین یکی از مسائل اساسی در ارزیابی عملکرد گرایش انسانی به تمرکز بر بازده پورتفوی و توجه ناکافی به ریسک مربوط به بازده مورد نظر و تغییرا است. بازده شارپ: ( پاداش به تغییر پذیری ) )نسبت پاداش به ریسک کل(: نکته ای که از نس ت شارپ می توان استخراج کرد به صرفه بودن سرمایه گذاری در شرکت مورد نظر در مقایسه با سرمایه گذاری بدون ریسک سه ماهه یا یکساله در اورا مشارکت میباشد. بدین معنا که منفی بودن نس ت شارپ نشان می دهد که بازده انتظاری سهم مورد نظر از بازده بدون ریسک اورا مشارکت کمتر بوده و لذا سرمایه گذاری در چنین شرکتی توجه پذیر به نظر نمی رسد. بدیهیست هر مقدار نس ت شارپ یک سرمایه گذاری بیشتر باشد آن سرمایه گذاری از مطلوبیت باتتری برخوردار است.
3 ترینر) معیار پاداش به نوسان پذیری بازده ) )نسبت پاداش به ریسک بازار(: نس ت ترینر ratio) (Treynor از ریسک سیستماتیک یا بتا (β) به جای انحراف معیار استاندارد در مخرج کسر استفاده میکند. این نس ت متوسط بازده مازاد پورتفو در طول دوره معین را با ریسک سیستماتیک آن )بتا( مرت ط می سازد و هر چقدر میزان نس ت ترینر) RVOL ) باتتر باشد نشاندهنده عملکرد بهتر پرتفولیو است. جنسن)تفاوت بازده جنسن ) )نرخ بازده تفاضلی(: است. دو معیار جنسن و ترینر تقری ا رت ه بندی بازده جنسن ترینر معیار تفاو یکی از معیارهای مرت ط با RVOL استوار است و از طریق روابط زیر بدست می CAPM یکسانی از عملکرد پرتفولیو ارائه می نمایند. این معیار بر اساس مدل آید. Rpt = بازده پرتفو در زمان t نرخ بازده بدون ریسک = Rf بتا = bp t بازار در دوره= tبازده خطای تصادفی پرتفلیو در دوره زمانی = Ept صرف ریسک بازار در دوره زمانی= ] RFt [t
4 نامیس هورگ هلاس جنپ یاتب بیرض مهس مان سنایراووک رازاب سنایراو اتب نامیس صخاش 0030 سرافس 00.2 %8 1313 رودس 004. %8 0380 ملایس -0002 %4-0303 نارتس 0040 %0 0383 برغس 0008 %14 1300 دورس 002. %3 0348 اهاپس %0 1300 تمگهس 0040 12% 0323 هلاس کی یاتب بیرض مهس مان سنایراووک رازاب سنایراو اتب نامیس صخاش 1 03.4 سرافس 0018.% 1322 رودس 0022-2321 ملایس -0004-32% -0332 نارتس 001. 3% 138. برغس 001. 00% 13.2 دورس 0011 1308 اهاپس 001. - 130. تمگهس 0018 2 132.
0 شارپ ترینر جنسن -0320-0311 1303-031. -0302-2323 سفارس -0318-0314 1300-031. -030. -43.2 سدور -031. 0301 1332- -0308 1338-1032. سیالم -0321-0318.132-0312 -030. -3340 ستران -0313 -.034-03.0 0318.38. سغرب -0320-033. 1340-0324 0302 1340 سرود -0322-0310.132-0304 -0313-4312 سپاها -0313-0311..03-0332 0302 0322 سهگمت 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 بتا 0 ساله بتا یکساله 0.50 0.00-0.50 سهگمت سپاها سرود سغرب ستران سیالم سدور سفارس شاخص سیمان
. همانطور که مشخص است به صور میانگین بتای اکثر سهام گروه سیمان پایین تر از یک و مث ت می باشند که این امر نشان از حرکت در جهت کلی بازار و با تغییرا کمتر نس ت به شاخص بازار هستند. در دوره 5 ساله سیمان فارس و خوزستان دارای بتای باتتری نس ت به سایر هم گروهی های خود است اما در دوره یکساله سیمان درود بتای باتتری را داشته است. گروه بانکی: ضریب بتای پنج ساله نام سهم کوواریانس واریانس بازار بتا 03.2-10% ویملت 0348 2% ونوین.002 03.8 18% وانصار 0003 1323 12% وخاور 00.2 1301 وتجارت ضریب بتای یک ساله نام سهم کوواریانس واریانس بازار بتا 2383-00% ویملت.002 0320-2 ونوین 0003 030. - وانصار 0001 1344-43% وخاور 1300-48% وتجارت
2 شارپ ترینر جنسن -034-033 -033-033 -23. -1030 وبملت -032-034 -034-138 -13. -832 ونوین -031-032 030-234 -032-432 وانصار -032-034 -031-034 -032-1230 وخاور -033-034 -032-030 -13. -1334 وتجارت 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 بتای 0 ساله بتای یکساله 0.50 0.00 وتجارت وخاور وانصار ونوین ویملت هماانطور کاه مشاخص اسات باه صاور میاانگین بتاای اکثار ساهام گاروه باانکی همچناان مث ات هساتند کاه نشاان از حرکات در جهات کلای باازار و باا تغییارا کمتار نسا ت باه شااخص باازار هساتند. در دوره 5 سااله وخااور و وتجاار دارای بتای باتتری نس ت به سایر هم گروهی های خود بوده اما در دوره یکساله وبملت بتای باتتری داشته است.
8 وردوخ هلاس جنپ یاتب بیرض مهس مان سنایراووک رازاب سنایراو اتب صخاش 0020 23% 1328 وردوخ ناریا 0080 1 1340 سراپخ 0022 32% 133. رواخ 00.8 12% 1323 هواکخ 0020-8% 1320 دایمازخ 002. 10% 1338 اپاسخ 0020 1328 نمهبخ 0020 23% 1320 هلاس کی یاتب بیرض مهس مان سنایراووک رازاب سنایراو اتب صخاش 001. -.% 138 وردوخ ناریا 0021-2 سراپخ 0020-1 2348 رواخ -40% 1 هواکخ 0023-30% 2300 دایمازخ 002. -2.% 2333 اپاسخ 1 130 نمهبخ 0011-1.% 03..
. شارپ ترینر جنسن -031. -0314-030. -0323-032. -83.0 خودرو 0302 0308 0308-0313 1301 -.312 خپارس -0312-0332 -0302-0342 -0320-1138. خاور -033. -0322-0322 -0322-233. -10330 خکاوه - -0321 0303-0332 032. -.328 خبهمن -0320-0313 -0302-0321 -0380-8383 خزامیاد -0324 0304 0304-0304 0340-1314 خساپا 2.5 2 1.5 1 0.5 بتا یکساله بتا 0 ساله 0 همانطور که مشخص است به صور میانگین بتای اکثر سهام گروه خودرو باتتر از یک و مث ت هستند که این امر نشان دهنده این موضوع است که افزایش یا کاهش ییمت سهم بیشتر از افزایش یا کاهش بازار است. اصطالحا این سهم ها را تهاجمی می نامند. در پنج ساله سهم های خپارس و خزامیاد تهاجمی تر بوده و در دوره یکساله در سهم های ایران خودرو و خپارس شاهد بتای باتتری هستیم.
10 نازاس هعطق هلاس جنپ یاتب بیرض مهس مان سنایراووک رازاب سنایراو اتب کمکخ 004. 13% 0384 هکرحمخ 0002 10% 03.0 روحمخ 002..% 0342 انرو 002. 0342% 132 روانفخ 42% 130 کارتخ 0043 2 0328 نهاخ 0030-03.4 روتومخ 0031 40% 030. تنلخ 0012-0% 0323 هلاس کی یاتب بیرض مهس مان سنایراووک رازاب سنایراو اتب کمکخ -8% 130 هکرحمخ 0028-1 238 روحمخ 0014-03% 134 انرو 0003-32% 232 روانفخ 0013 133 کارتخ 0018 -.% 138 نهاخ 000. 2.% 03. روتومخ 0014 134 تنلخ 0002.2% 032
11 0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 هلاس 0 اتب هلاسکی اتب پراش رنیرت نسنج تنلخ -2310-1312 -0322.340 03.4-4380 روتومخ 2312 0340 0321 2.3.8 1310 1321 نهاخ -3300-03.0-034. 4834. 2321 2302 کارتخ 0384 030. -0301 -.2300-031. -0301 روانفخ 232. 0322 0320-0304 0321 انرو -13.2-031. -0328-10338 -0320-0310 روحمخ -1312 0344-0312 -14344 0342-0301 هکرحمخ -0341 0312-0311 -.322 030. 0313 کمکخ -0302 031. -0312-0312 -0312
12 ه مانط و ر ک ه م ش خ ص ا س ت ب صا و ر م یاانگ ی ن ب تاا ی اک ثا ر سا هام گا روه خ ود رو)یطعا ه ساا ز ی (ن زدیا ک با ه یا ک و مث ات مای باشاند کاه نشاان از حرکات در جهات کلای باازار و باا تغییارا کمتار نسا ت باه شااخص باازار هساتند. در دوره 5 سااله خگساتر و ورناا دارای بتاای بااتتری نسا ت باه ساایر هام گروهای هاای خاود باوده اماا در دوره یکسااله خمحرکاه و ورناا بتای باتتری را داشته اند. فلزات اساسی: ضریب بتای پنج ساله نام سهم کوواریانس واریانس بازار بتا 13002 شاخص 1330 23% فوالد 0020 0322 2 فخوز 0040 1303 0030 ارفع 0323.% 002. هرمز.001 133 فاسمین 0023 نام سهم کوواریانس واریانس بازار بتا 132 38% شاخص 0012 2312 42% فوالد 0021 13.4 03% فخوز.001 13.1 - -0% ارفع.001 034 هرمز 0004 2 43% فاسمین 0020
13 شارپ ترینر جنسن -030. 0303 0310 0330 4330 فوالد -0304 030. 0302 0320 0311.300 فخوز 0330-0313 -0302-43.. ارفع -0323-031. -032. -1340-0381 هرمز -0302 0302 0311 0318 43.4 فاسمین 2.500 2.000 1.500 1.000 بتا 0 ساله بتا یکساله 0.500 0.000 فاسمین هرمز ارفع فخوز فوالد شاخص همانطور که مشخص است بتای سهام گروه فلزا اساسی مث ت بوده است. در دوره 5 ساله ارفع و فاسمین دارای بتای باتتری نس ت به سایر هم گروهی های خود بوده و در دوره یکساله فوتد و فاسمین بتای باتتری را داشته اند. ط ق تعریف بتای این سهم ها باتتر از یک می باشد که این امر نشان دهنده این امر است که افزایش یا کاهش ییمت سهم بیشتر از افزایش یا کاهش بازار بوده است.